Historia Żychlina
Strona o historii Żychlina k. Kutna
1837 r. Sprawa dóbr Żychlin kleską wojny 1831r. dotkniętych.
Sprawa allewiacyjna dóbr Żychlin w gub. mazowieckiej, klęską wojny r. 1831 dotkniętych.
Z wstąpieniem na tron cara Mikołaja I w 1825 roku nasilił się kurs reakcyjny, a celem polityki carskiej stała się możliwie najpełniejsza unifikacja Królestwa Polskiego z Imperium Rosyjskim. Konsekwencją takiej polityki był wybuch powstania w listopadzie 1830 roku. Działania wojenne początkowo dość pomyślne dla strony polskiej, spowodowały odepchnięcie wojsk rosyjskich od Warszawy na wschód. Tereny położone na zachód od Wisły pozostały wolne do lata 1831 roku. Okolice Sochaczewa, Rawy, Łowicza i Łęczycy z uwagi na swoje centralne położenie w pobliżu Warszawy, która była głównym ośrodkiem powstania, stały się bliskim zapleczem terenów, na których toczyły się walki.
Ludność terenów środkowej Polski brała czynny udział w powstaniu. Już 13 grudnia 1830 roku Rząd Tymczasowy zarządził przymusowy pobór tzw. „jeźdźców Dymowych”, po jednym z każdych 50 dymów miejskich i wiejskich 1. Obwód gostyniński do którego Żychlin należał administracyjnie, dostarczył 180 rekrutów 2. Z miast całego województwa mazowieckiego powołano oddzielnie 217 jeźdźców. Obwód gostyniński został zobowiązany do dodatkowego dostarczenia 100 koni dla artylerii 3.
Żychlin podobnie jak i pozostałe tereny na zachód od Wisły w początkowym okresie powstania, pozostał poza głównym terenem działań wojennych. W styczniu 1831 roku według raportu Komisji Województwa Mazowieckiego, w Żychlinie, Kutnie, Chodczu i Kowalu stacjonowała jazda województwa mazowieckiego 4. Właściciel Żychlina Aleksander Pruszak złożył 20 tys. Złotych w listach zastawnych z przeznaczeniem na formujące się pułki jazdy Mazurów. Według późniejszych raportów w Żychlinie stacjonował II pułk jazdy Mazurów, liczący 59 oficerów i 463 żołnierzy 5. Po zakończeniu szkolenia w początkach lutego pułk ten został przesunięty do Warszawy.
Po tych wydarzeniach okolice Żychlina bliżej teatru działań wojennych znalazły się dopiero w końcu lipca 1831 roku, kiedy armia rosyjska po przejściu Wisły, przez Kowal dotarła do Gąbina, a jej przednie straże 29 lipca zajęły Osmolin 6. Ruchy korpusu rosyjskiego były znane dowództwu polskiemu, gdyż już 28 lipca gen. Skarżyński informował o zajęciu Gąbina przez przednią straż rosyjską 7.
Na przełomie lipca i sierpnia 1831 roku armia polska i rosyjska skoncentrowały się na zachodnim Mazowszu. Po zajęciu Łowicza bez walki w dniu 31 lipca 8, feldmarszałek Paskiewicz zajął pozycję obronną na lewym brzegu Bzury, jednak armia polska nie podjęła działań ofensywnych i 14 sierpnia wycofała się z Sochaczewa do Warszawy. Odtąd Żychlin wraz z okolicą do końca powstania znajdował się w zasięgu działania wojsk rosyjskich. Po zakończeniu powstania zostały zajęte w sekwestr dobra Dobrzelin Władysława Orsetti, który należał do dobra Żychlin i Pasieka Aleksandra Pruszaka, któremu zarzucano, że w chwili wkroczenia wojsk rosyjskich do Żychlina nie przebywał na miejscu 9.
Fragment monografii Jana Józefeckiego „Żychlin, Zarys dziejów do 1918 roku” wydanej w roku 1997.