Historia Żychlina
13 września 1939 Najstarszy lekarz Rzeczypospolitej -Walerian Jaworski.
Na ostatnim kameralnym spotkaniu Miłośników Historii Żychlina z Panem Ludwikiem Zalewskim , wysłuchaliśmy jego wspomnienia z pierwszych dni września 1939 roku. Pan Ludwik miał wtedy 13 lat i wspominał o bombardowaniach, rannych cywilach i polskich żołnierzach . Padło w nim nazwisko lekarza – Jaworski. Przybliżmy historię i jakże piękny życiorys tego żołnierza.
Oto krótkie urywki z jego biografii.
NAJSTARSZY LEKARZ RZECZPOSPOLITEJ.
Płk dr med. Szef służby zdrowia Armii „Pomorze” Walerian Jaworski (1893 – 1990)
Komendant Szpitala Ewakuacyjnego Armii „Pomorze”.
Naczelny lekarz 332 Obojańskiego Pułku Piechoty Armii Carskiej aż do jego demobilizacji w grudniu 1917 roku.
Lekarz pułkowy „błękitnej ” dywizją Hallera w 1919 roku.
Uczestnik w wojnie polsko – bolszewickiej 1920 roku.
Swiadek na ślubie mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”.
W pierwszej dekadzie września 1939 roku wydał jednemu z podwładnych mu oficerów, rozkaz rozstrzelania 22 mężczyzn narodowości niemieckiej, zamieszkujących okolice Ciechocinka w odwet za zamordowanie przez nich podczas odwrotu 22 polskich żołnierzy.
13 września 1939 roku ppłk dr Jaworski obejmuje stanowisko komendanta Szpitala Ewakuacyjnego armii „Pomorze” w Żychlinie wraz z jego filiami, które zorganizowano w cukrowni w Dobrzelinie (200 rannych), w szkole podstawowej (200), kinie „Sokół” (260), Domu Katolickim (30) i biurowcu firmy Żychlińskich (300) w Żychlinie, szkole podstawowej w Grabowie (260) oraz w majątkach Oporów (pałac, szkoła, świetlica OMTUR – 300), Skrzeszewy (kaplica kurii biskupiej – 200), Pniewo (100).
Brał czynny udział w ruchu oporu, był lekarzem oddziałów Armii Krajowej – legendarnych „Jędrusiów”, pierwszych partyzantów po „Hubalczykach”
Zapraszam do przeczytania całego życiorysu i historii drogi wojennej Komendanta Szpitala Ewakuacyjnego Armii „Pomorze” w Żychlinie .
Płk dr med. Walerian Jaworski (1893 – 1990). Wpis dzięki Panu Jerzemu Wyczesanemu z MOK w Brzesku.
dr Walerian Jaworski w Dokumentach Spraw Wojskowych.
Walerian Jaworski w Dokumentach Spraw Wojskowych.
płk WALERIAN JAWORSKI we wspomnieniach prof. dok. med.WIKTORA DEGI. ( lekarza szpitala polowego w Dobrzelinie w 1939r).
………urywek z pamiętnika – „Pewnego dnia przyszedł do naszej gosposi Niemiec i zapowiedział, że mieszkanie będzie zajęte przez lekarza z kraju nadbałtyckiego (Baltendeutscher), dra Blancka, i że będzie je musiała opuścić. Polecił mi powiedzieć, że nic nie mógł zrobić, by moje mienie uratować. Jego argumenty, że uratowałem go przed amputacją nóg i że jestem dobrym człowiekiem, nie miały żadnego znaczenia. Gestapowcy odpowiedzieli mu, że to wszystko może się zgadzać, ale nie zmieni faktu, że byłem powstańcem wielkopolskim.
W Toruniu dowiedziałem się, że mój pozew na ćwiczenia wojskowe był tajną mobilizacją. Okręgowy Szpital Wojskowy zmienił się w jednostkę wojenną i przygotowywał się do przyjęcia rannych. Komendantem naszym był płk Jaworski”.
Kalendarz Bydgoski 1990r – Konwencja genewska a bombardowanie szpitali w Żychlinie i okolicach.
……….na marginesie dodam ,że autor artykułu o Konwencji Genewskiej mając 20 lat , był studentem III roku medycyny , był w maleńkim szpitalu wojskowym we wrześniu 1939 roku w Dobrzelinie……miał na imię Roman….. zapisał się później złotymi zgłoskami w historii polskiej medycyny. ( nie pisałem jeszcze o Nim na mojej stronie).
Budynek szpitala wojennego w Dobrzelinie .
Dobrzelin 2013 rok.
1 wrzesień 2013 rok – społeczeństwo w hołdzie poległym obrońcom z września 1939 roku.